HET THUISKOMEN VAN JEZUS EN CORONA – Hemelvaart 2020

Donderdag vieren wij het Hoogfeest van de Hemelvaart van de Heer. Voor de meeste Nederlanders betekent Hemelvaartsdag vooral het begin van een extra lang weekend. Niets minder maar ook niets meer. Ook een aantal christenen in het Nederland van vandaag loopt niet echt warm voor het feest. In ieder geval is het kerkbezoek bijna overal lager dan op een gemiddelde zondag. Overigens zal er dit jaar helemaal geen kerkbezoek mogelijk zijn. Het coronavirus blokkeert als onzichtbare tegenstander tal van zaken. Het virus verhindert ook een feestelijke viering van de thuiskomst van Christus bij de Bron van waaruit Hij leefde. Want dat is, naar mijn overtuiging, het hart van Hemelvaart. Jezus heeft na zijn arrestatie, marteling en kruisdood van God nieuw leven ontvangen. Wij hebben dat kerngegeven van ons geloof tijdens het Paasfeest opnieuw mogen vieren. Jezus is van de Vader uitgegaan en tot de Vader teruggekeerd.

Met Hemelvaart gaat het echter niet alleen over Jezus maar ook over ons. Het thuiskomen van de Zoon bij zijn Vader, vormt voor ons een belofte. Ook wij mogen hopen op een thuiskomen. God laat de vrienden en vriendinnen van zijn Zoon niet in de steek. Hemelvaart impliceert voor ons de belofte dat God trouw is, hier en nu en tot over de grens van dit aardse leven heen. Wij mogen rusten in de palm van Gods hand. God is onze rots, de toevlucht die op ons wacht (vgl. Psalm 73).

Troost voor rouwenden
In ons land sterven ieder jaar 150.000 mensen. Gemiddeld per week dus zo’n 3.000. In de afgelopen maanden zijn door het virus duizenden mensen extra gestorven. Op het moment dat ik dit Woord ter bemoediging schrijf, is bekend geworden dat in de laatste 9 weken een oversterfte van 9000 mensen is vastgesteld, de meesten als gevolg van het coronavirus. Vele families zijn daardoor recentelijk vaak hard en onbarmhartig met de dood van een dierbare geconfronteerd. Cijfers over het aantal doden zijn kil maar achter ieder getal gaat intens verdriet om het afscheid van een dierbare schuil. En daarbij komt dat door het besmettingsgevaar er allerlei restricties rondom een uitvaart zijn. Zo wordt het afscheid nemen van een gestorven dierbare in de huidige omstandigheden extra moeilijk en pijnlijk.

Ik ben dankbaar voor de inzet van onze pastorale teams en vele vrijwilligers. In sommige delen van het bisdom zijn bovengemiddeld veel besmettingen waargenomen en dus ook extra veel zieken en doden. Het begeleiden van de zieken en de stervenden maar ook het troosten van de nabestaanden is juist nu een belangrijke pastorale taak. Op deze manier kan onze geloofsgemeenschap zich van haar beste kant laten zien.

Missionaire opdracht
De eerste leerlingen die getuigen zijn van de thuiskomst van Jezus bij de Vader, mogen niet naar boven blijven staren. De blik moet niet naar boven gericht blijven maar naar voren worden gericht Het gaat om de toekomst. De levende Christus wil dat zijn leerlingen het Evangelie niet verborgen houden. Zij worden de wereld ingezonden om het goede nieuws over Gods onvoorwaardelijke liefde in Christus te vertellen

Altijd weer kom ik onder de indruk van de missionaire kracht van de apostel Paulus. In de Schriftlezingen van deze Paastijd komt het missiewerk van Paulus veelvuldig ter sprake. Zoals hij eens al zijn energie gebruikte om de Kerk te vernietigen; zo wordt hij na zijn bekering een missionaris die zich met tomeloze energie heeft ingezet. Heel het Middellandse Zeegebied wordt afgereisd en tal van ontberingen en tegenslagen worden doorstaan. Zo komt Paulus als onvermoeibare missionaris in beeld. Hopelijk een blijvende bron van inspiratie voor ons.

Wij leven in een spannende tijd voor de Kerk. Er is al jaren sprake van teruggang. De kerkelijke cijfers worden ieder jaar lager en helaas worden ook in ons bisdom kerkgebouwen verkocht en aan de eredienst onttrokken. Maar deze situatie mag ons niet gijzelen en passief maken. In de bisdommen van Nederland wordt gelukkig veel gesproken over missionaire geloofsgemeenschappen. Ook in ons eigen bisdom maken veel priesters, diakens, pastoraal werkers en andere gelovigen plannen voor missionaire initiatieven. Het doopsel vormt een geschenk maar ook een opdracht. Katholieken mogen daarom worden aangesproken op de verantwoordelijkheid van hun doopsel. Zij zijn geroepen om leesbare brieven van Christus te zijn. Alleen als gelovigen in de parochies present zijn en zorgen voor een gezond financieel fundament hebben onze katholieke geloofsgemeenschappen een toekomst.

Wachten op de Geest
Wij leven toe naar het feest van de heilige Geest. Na de dood van Jezus hebben de eerste leerlingen zich angstig opgesloten. Ongetwijfeld waren zij bevreesd dat ook zij zouden worden gearresteerd, gemarteld en gedood. Maar als de Pinkstergeest komt, verdwijnt de angst als sneeuw voor de zon. Het gesloten huis wordt verlaten en de leerlingen gaan spreken over de grote daden die God in Christus heeft verricht. Zij spreken over de hoop die in hen leeft.

De huidige crisis maakt velen van ons ook onzeker en bang. Er is angst voor ziekte, voor eenzaamheid of economische malaise. Maar de Geest wil ons moed en veerkracht geven. Gelukkig de mens die juist in deze coronatijd zijn hoofd opricht en zelfbewust kijkt naar de toekomst. Het leven is voor verreweg de meeste mensen uitermate onzeker. Laten wij uitzien naar de Pinkstergeest vanuit het geloof dat de toekomst in Gods zorgende hand ligt. Bij Hem mogen wij ons veilig weten.

+ Mgr. dr. Gerard de Korte

Bisschop van ’s-Hertogenbosch

MARIA EN DE CORONACRISIS

Mei 2020 verloopt heel anders dan de andere meimaanden binnen ons bisdom. Dit jaar zijn er geen grootste publieke vieringen en geen processies. Dat geldt niet alleen voor de Sint Jan in ’s-Hertogenbosch maar ook voor alle andere Mariaoorden binnen ons diocees. Voor velen maakt dat het verdriet om de huidige liturgische beperkingen extra groot. Met het hoofd beseffen wij dat de volksgezondheid geen grote samenkomsten toestaat, maar met het hart zouden wij dat graag anders zien. Wij worden op dit punt opgeroepen tot ascese ter bescherming van de eigen en andermans gezondheid. Gelukkig zijn wel vele van onze kerkgebouwen open voor persoonlijk gebed. Maria wordt daar niet vergeten en zij zal ook ons niet vergeten. Ook in deze vervelende coronatijd, met veel spanning en onzekerheid, blijft de liefde voor de moeder van de Heer binnen ons diocees sterk. Voor niet weinigen blijft Maria een bron van bemoediging en kracht.

Bernadette In de planning van ons bisdom zou juist deze maand mei de heilige Bernadette centraal staan. Een reliek, een klein stukje huid van Bernadette, zou naar Nederland komen. Bernadette is de jonge Franse vrouw die in Lourdes Maria een aantal keren mocht ontmoeten. De heilige Bernadette was een arm en ongeletterd meisje maar met een groot en diep geloof. Zij maakt duidelijk dat voor God aanzien, macht en geld onbelangrijk zijn. De Heer bemint alle mensen maar heel bijzonder die naar aardse maatstaven weinig in tel zijn. De boodschap van Lourdes is eenvoudig. Het gaat om de evangelische boodschap tot ommekeer en levensvernieuwing. De moeder van de Heer roept via Bernadette op om mensen van gebed te zijn. En steeds meer te groeien in verbondenheid en vriendschap met Christus. Het reliek van Bernadette zou in alle bisdommen worden ontvangen en aan ons bisdom viel de eer te beurt om komende maandag 11 mei de spits af te bijten. Samen met Mgr. Woorts, hulpbisschop van Utrecht en bisschop-referent voor de bedevaarten, zou ik de Bernadetteweek inluiden met een feestelijke vesper. Gedurende de hele week waren activiteiten gepland met iedere dag een eigen thema en doelgroep. Ik noem een bijeenkomst met schoolkinderen en gezinnen. Maar ook een ontmoeting met mensen die zorg nodig hebben en daklozen. Ook was een grote lichtprocessie door ’s-Hertogenbosch gepland. Kortom: een week vol ontmoeting, bezinning en gebed. Maar de coronacrisis heeft een flinke streep door de plannen gehaald. Wij hebben alle activiteiten helaas moeten afgelasten.

Maria en Christus Hoewel totaal anders dan gewoonlijk, nodigt ook deze meimaand, waarin ook moederdag valt, ons weer uit na te denken over de plaats van Maria in de geschiedenis van God met ons mensen. Aandacht voor Maria betekent direct ook aandacht voor Jezus. Meer nog: de aandacht voor de moeder heeft alles te maken met de Zoon. Maria speelt een bijzondere rol bij de menswording van God in Christus. Zij is beschikbaar om Hem de wereld binnen te dragen. Juist om die reden zegt het evangelie dat Maria door alle geslachten zalig zal worden geprezen (Lucas 1, 48). In het licht van Gods menswording heeft Maria in haar litanie ook de titel ark van het verbond gekregen. Hier gaat een notie uit het Oude Testament mee resoneren. Zoals in het boek Exodus een wolk de tent van samenkomst met de ark van het verbond overschaduwt als teken van Gods aanwezigheid (Exodus 40, 34), zo wordt nu Maria als nieuwe verbondsark door Gods Geest overschaduwd. Zij draagt in haar schoot de Immanuel, God-met-ons.
Op de bruiloft van Kana, aan het begin van het openbaar leven van Jezus volgens het evangelie naar Johannes, zegt Maria tot de bedienden: “Doe maar wat Hij u zeggen zal”(Johannes 2,5). Voor mij spreekt Maria nog steeds deze woorden tot ons. Maria verwijst altijd naar Christus. Zij hoopt dat wij doen wat Hij ons zegt. Maria brengt ons zo steeds opnieuw bij haar Zoon. Maria is ook aanwezig bij de kruisiging van haar geliefde Zoon. Talrijk zijn de afbeeldingen van Maria met het lichaam van de gestorven Christus op haar schoot. Voor ieder mens een aangrijpend beeld. Deze vrouw weet wat het is een volwassen kind te verliezen. Veel katholieken die zelf een kind hebben verloren aan de dood, vinden troost bij Maria. Maar de Kerk gelooft ook dat Maria, als eerste van de gelovigen, Christus heeft mogen navolgen in de opstanding. Waar de Zoon is, daar mag ook de moeder zijn, Maria als voorbeeldige gelovige en onze voorspreekster bij God. Juist in deze onzekere en nare crisistijd mogen wij ons toevertrouwen aan haar gebed bij God.

Wachtend op de Geest In deze Paastijd leven wij toe naar het Pinksterfeest, het feest van de Geest. Het geschenk van de Geest op Pinksteren geldt als de geboorte van de Kerk. Na de terugkeer van Jezus naar de Vader, verblijven Maria en de apostelen in een bovenzaal te Jeruzalem (Handelingen 1, 1314). Het is dan ook niet zo vreemd dat, op schilderijen en iconen over Pinksteren, Maria vaak te midden van de apostelen wordt afgebeeld. Wachtend op de Geest is Maria zo het beeld van de geduldige gelovige. Haar beschikbaarheid, eenvoud en Godsvertrouwen vormen een voorbeeld voor ieder van ons. Het is opvallend dat tijdens het Tweede Vaticaanse Concilie(1962-1965) de verzamelde bisschoppen geen apart Mariadocument hebben willen uitgeven maar over de moeder van de Heer spreken in Lumen Gentium, het grote document over de Kerk. Maria is stevig verbonden met Christus maar evenzeer met de geloofsgemeenschap. Maria is toonbeeld en model voor alle leden van de Kerk, in het bijzonder door haar geloof, haar liefde en volmaakte eenheid met Christus.

Bemoediging en veerkracht In deze meimaand krijgt Maria in de liturgie van de Kerk en in ons eigen geloofsleven extra aandacht. Paus Franciscus nodigt ons juist nu uit het rozenkransgebed te bidden en om met het hart van Maria naar het gelaat van Christus te kijken. Ik hoop dat wij in deze lastige tijd bemoediging en kracht zullen putten uit ons geloof dat God in Jezus een vernieuwd en altijddurend verbond met ons heeft gesloten. Maria heeft Jezus, Gods definitieve en onovertrefbare openbaring, onze wereld binnengedragen. Ik hoop en bid dat Maria Christus ook ons eigen bestaan mag binnendragen. Bij Hem vinden wij geborgenheid en veiligheid.

• Mgr. dr. Gerard de Korte Bisschop van ’s-Hertogenbosch

Wil jij Jezus ook beter leren kennen?

Nu er geen kinderwoorddienst in de kerk is,

kun je via  katholiekvandaag.nl  wekelijks

een youtube filmpje vinden in de reeks

VIER JE MEE?

Het is een soort kinderwoorddienst voor thuis

over het bijbel verhaal van die zondag.

Je wordt er ook uitgenodigd om samen te

bidden en om iets moois te maken.

Hopelijk leer je Jezus zo thuis ook beter kennen,

samen met je papa, mama, broertje en zusje.

Kijk maar eens op: klik hier

Een klein feest in een onzekere tijd.

Afgelopen zaterdag, het feest van de heilige Marcus, was ik in het Stadsklooster van de Franciscanen in ’s-Hertogenbosch. De reden was bijzonder. Ik mocht broeder Jan ter Maat ofm tot diaken wijden. Broeder Jan is op weg naar zijn priesterwijding in het najaar. Door de coronacrisis kon de wijding maar in zeer beperkte kring plaatsvinden. Een klein feest in een onzekere tijd. Voor de wijdeling was het natuurlijk een groot feest te midden van zijn huisgenoten. In dit zesde woord ter bemoediging ga ik nader in op deze wijding maar ook op het belang van de herderlijke zorg door priesters, diakens, pastoraal werkers en alle andere leden van het volk van God, juist in deze vervelende coronatijd.

Katholiek ’s-Hertogenbosch is al enige tijd verrijkt met een nieuw klooster. Vlak bij het Centraal Station heeft de Orde van de Franciscanen een voormalig Kapucijnenklooster gekocht. Op dit moment wonen er in het Stadsklooster 13 mensen. Het klooster is gemengd. Er wonen naast broeders ook zusters en ook een echtpaar dat verbonden is met de Franciscaanse lekengemeenschap. Eén van hen is broeder Jan. Hij studeert theologie en wil graag priester worden. Al maanden geleden was afgesproken dat zijn diakenwijding op zaterdag 25 april, de feestdag van de evangelist Marcus, zou plaatsvinden als opstap naar de priesterwijding in het najaar. Maar toen kwam de coronacrisis. En de vraag werd gesteld of de diakenwijding wel door kon gaan. Op uitdrukkelijk verzoek van de wijdeling heb ik als wijdende bisschop deze vraag bevestigend beantwoord. Als wij in deze crisistijd kerkelijke huwelijken en uitvaarten mogelijk maken, behoort ook een wijding, hoewel uitzonderlijk, tot de mogelijkheden.

Beperkingen
Maar een wijding in deze tijd kent natuurlijk wel zijn beperkingen. De meest in het oog springende was afgelopen zaterdag het aantal aanwezigen bij de wijding. Als feestelijk gebeuren trekt een wijding normaal honderden gelovigen maar met de regelgeving van de overheid ter bescherming van de volksgezondheid als uitgangspunt, was dat nu totaal onmogelijk. Wij vierden dit feest met een kleine 20 personen: de 12 huisgenoten van de wijdeling en aanwezigen die voor de liturgie en de uitzending noodzakelijk zijn. In de grote kloosterkerk is voldoende ruimte om vele meters afstand te houden van de ander. Het gevaar van besmetting was dan ook minimaal. Zelfs de ouders van broeder Jan waren niet aanwezig. Gelukkig hebben de vader en de moeder van de wijdeling en alle andere familieleden en vrienden de gehele viering wel via livestream kunnen volgen.

Omzien in dankbaarheid
Broeder Jan heeft een protestantse achtergrond. Zijn vader diende verschillende kerkelijke gemeenten als predikant. In dit gelovige milieu heeft de nieuwe diaken Christus leren kennen. Broeder Jan ziet dan ook om in dankbaarheid. Hij dankt zijn ouders voor zijn christelijke opvoeding waarbij de Heilige Schrift en de persoon van Jezus zo’n belangrijke rol hebben gespeeld. Maar, zoals ik dat wel vaker bij nieuwe katholieken heb gehoord, ging Jan als jongvolwassene de schoonheid van de katholieke liturgie ontdekken. Naast het Woord ontdekte hij de sacramentele dimensie van het katholicisme. Ik denk dan niet alleen aan de betekenis van de Eucharistie maar ook aan het sacrament van boete en verzoening. Natuurlijk was ook de ontmoeting met de spiritualiteit van de heilige Franciscus van grote betekenis. Jan ontdekte de waarde van nederigheid en onderlinge broederschap. Maar ook het belang van de solidariteit met de kleinen en de kwetsbaren en de zorg voor moeder Aarde als Gods schepping. Door de diaken- en priesterwijding treedt Jan in zekere zin in de voetsporen van zijn vader. Ook hij zal immers bij uitstek dienaar van het Woord zijn en Christus in de sacramenten van de Kerk bij de mensen present mogen stellen.

Gaat uit over de wereld
Op de feestdag van de evangelist Marcus lazen wij vanzelfsprekend uit het evangelie dat op zijn naam staat. En wij lazen het evangeliefragment waarbij Christus, vlak voor de terugkeer naar de Vader, zijn leerlingen oproept om missionair te zijn en het Evangelie aan heel de schepping te verkondigen. Broeder Jan valt als franciscaan onder het gezag van zijn provinciaal. Als bisschop kan ik hem dus niet zenden. Maar tijdens de gesprekken ter voorbereiding van de wijding heb ik wel ontdekt dat de aankomende priester een missionair hart heeft. Ik hoop dan ook van harte dat broeder Jan niet alleen een taak zal krijgen binnen zijn klooster maar ook een deel van zijn priesterschap gestalte zal geven in één van de missionaire projecten binnen ons bisdom. Juist als jonge diaken, en spoedig als priester, kan hij missionair actief zijn: Christus bij de mensen brengen en mensen bij Christus.

Onderbreking
De coronacrisis strooit, als het gaat om de missionaire parochie, overigens roet in het eten. De landelijke studiedagen rond het bekende boek van James Mallon, Als God renoveert, gepland voor eind maart, zijn naar het najaar doorgeschoven. In de meeste parochies zijn activiteiten om het parochieleven te renoveren, opgeschort. Of toch niet helemaal? De creativiteit op digitaal terrein biedt immers voor menige geloofsgemeenschap missionaire kansen, ook na de crisis. Maar heel veel bestaande missionaire plannen zijn uitgesteld. In dit geval mag uitstel geen afstel zijn. Er komt weer een dag, en hopelijk laat die niet al te lang op zich wachten, dat er missionair veel meer mogelijk is en wij nieuwe mensen kunnen bereiken met Christus en zijn Evangelie.

500 jonge vluchtelingen naar Nederland?
In deze tijd komt ook het uitermate grote belang van de diaconie in beeld. Nationaal en internationaal. De coronacrisis maakt veel slachtoffers. Niet alleen medisch maar ook sociaal en economisch. Afgelopen week deed een groot aantal personen en instellingen, waaronder de Nederlandse bisschoppen, een oproep aan de regering om Griekenland te helpen door het overnemen van 500 kinderen en jongeren. Deze jongelui, zonder ouders, leven in Griekse vluchtelingenkampen, vaak onder uiterst primitieve omstandigheden. Als in deze kampen het virus toeslaat, is het leed niet te overzien. Tot nu toe houdt het kabinet de boot af. Laten wij hopen dat de nood van deze kwetsbare jongeren ook in Den Haag zal worden gehoord.

Dienende Kerk
Het belang van de herderlijke en diaconale zorg van priesters en diakens maar ook van pastoraal werk(st)ers, geestelijk verzorgers en alle andere leden van het volk van God komt juist in deze vervelende coronatijd in beeld. Broeder Jan zal zeker nog nagenieten van zijn wijding tot diaken. Maar ik hoop dat hij en wij allen, in kracht van de komende Pinstergeest, een dienstbare Kerk zichtbaar maken in navolging van Christus Dienaar.

+ Mgr. dr. Gerard de Korte

Bisschop van ‘s-Hertogenbosch